گزاره‌های اخلاقی قرآن و چگونگی نظام‌مندسازی آن

گزاره‌های اخلاقی قرآن را می‌توان در قالب قضایا و جملاتی ارائه کرد که از موضوع و محمول تشکیل یافته‌اند. موضوع این گزاره‌ها، شامل ابعادِ پنج‌گانه وجودی انسان، یعنی بُعد معرفتی، عاطفی، ارادی، رفتاری و منش انسان است که هریک از این ابعاد، می‌توانند روابط چهارگانه‌ای را با خدا، خَلق، خود و خلقت داشته باشند. محمول این گزاره‌ها نیز یکی از مفاهیم و احکام هفت‌گانۀ اخلاقی «خوب» و «بد»، «باید» و «نباید»، «درست » و «نادرست »، «وظیفه یا مسئولیت»، است. در قرآن، برای این ابعاد پنج‌گانه و روابط چهارگانه، احکامی اخلاقی به شکل مثبت و منفی و با استفاده از یکی از مفاهیم هفت‌گانه اخلاقی ارائه شده است که با ترکیب آنها، می‌توان گزاره‌های اخلاقی قرآن را در شکلی نظام مند سامان داد. در این پژوهش با توجه به کمبود پژوهش‌های قرآنی در زمینه نظام‌مندسازی گزاره‌های اخلاقی، کوشش شده است به روش توصیفی تحلیلی، نخست این گزاره‌ها، معرفی شوند و سپس، چگونگی نظام‌مندسازی آنها توضیح داده شود. برآیند این نظام‌مندسازی، ارائه مدلی جدید و چهل وجهی از گزاره‌های اخلاقی است که مجموعه‌ای از نظام‌های خُرد و کلان را شامل می‌شود.